Kiedy myślimy o Czarnobylu, od razu przychodzi nam na myśl martwa strefa, naznaczona tragedią nuklearną z 1986 roku i stała się synonimem zniszczenia środowiska naturalnego. Jednak nawet w najbardziej nieprzyjaznych miejscach natura znajduje nieoczekiwane sposoby adaptacji.
W ruinach tej ukraińskiej elektrowni niedawno dokonano odkrycia, które wstrząsnęło społecznością naukową. Jest to grzyb zdolny do rozwoju w warunkach śmiertelnych dla prawie wszystkich znanych form życia.
Grzyb z Czarnobyla, który żywi się promieniowaniem i może być wykorzystywany w misjach kosmicznych
Ten osobliwy organizm, zidentyfikowany jako Cladosporium sphaerospermum, został znaleziony w opuszczonych budynkach w Czarnobylu, jak donosi National Geographic.
W przeciwieństwie do większości organizmów żywych, które uciekają przed promieniowaniem, ten czarny grzyb wykorzystuje je jako źródło energii, rosnąc z większą siłą w obszarach o wysokim narażeniu. Ta zaskakująca zdolność sprawiła, że stał się on przedmiotem badań naukowców zainteresowanych nie tylko jego biologią, ale także potencjalnymi zastosowaniami technologicznymi.
Zespół naukowców określił to zjawisko jako potencjalną formę „radiosyntezy”. Grzyb, podobnie jak rośliny podczas fotosyntezy, wykorzystuje melaninę zawartą w swojej strukturze komórkowej do pochłaniania promieniowania gamma i przekształcania go w energię chemiczną. Proces ten pozwala mu przetrwać i rozwijać się w jednym z najbardziej ekstremalnych środowisk na naszej planecie.
Ponadto zaobserwowano, że grzyb rośnie nawet na powierzchni uszkodzonych reaktorów, co sugeruje, że toleruje promieniowanie i może posiadać aktywne mechanizmy przekształcające je w użyteczną energię.
Ta właściwość sprawia, że jest on idealnym modelem biologicznym do badania życia w ekstremalnych i mało zbadanych środowiskach, takich jak głębiny oceaniczne, a nawet gleby innych planet.
Jak melanina pozwala grzybowi z Czarnobyla przekształcać promieniowanie w energię
Kluczem do tej niesamowitej adaptacji jest znany związek chemiczny: melanina. U ludzi działa ona jako naturalny filtr przeciwsłoneczny. W tym grzybie pełni ona zupełnie inną funkcję: pochłania promieniowanie jonizujące i uczestniczy w jego przekształcaniu w użyteczną energię.
Ten proces biochemiczny przekształca promieniowanie w rodzaj „pokarmu”, umożliwiając grzybom rozwój w miejscach, które teoretycznie powinny być całkowicie sterylne.
Zastosowania grzyba z Czarnobyla w eksploracji kosmosu i leczeniu promieniowania
Poza zdumieniem naukowym, prawdziwie rewolucyjny charakter tego odkrycia leży w jego praktycznym potencjale. W 2020 roku test przeprowadzony na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej wykazał, że cienka warstwa tego grzyba może znacznie zmniejszyć promieniowanie w swoim najbliższym otoczeniu.
Sugeruje to, że w przyszłości można by budować habitaty kosmiczne chronione warstwą żywych organizmów, zdolnych do regeneracji i odżywiania się tym, co szkodzi ludziom.
Ponadto, jak podkreśla National Geographic, badane są zastosowania w medycynie, zwłaszcza u pacjentów poddawanych radioterapii, a także w tworzeniu inteligentnych materiałów reagujących na środowisko radioaktywne.
Rozważa się również wykorzystanie tego grzyba w technologii autonomicznej, ponieważ jako organizm samoreplikujący się mógłby zmniejszyć potrzebę transportu dużych ilości materiałów ochronnych z Ziemi.
