Zespół archeologów znalazł w Bośni dziesiątki sztabek metalu, które zostały tam porzucone w epoce żelaza; mogą one rzucić światło na tajemnicę tamtejszej ludności

W rzece w Bośni znaleziono zestaw sztabek metalu sprzed ponad 2000 lat, unikalnych w swoim rodzaju w Europie

Zespół archeologów z Muzeum Klasztoru Franciszkanów w Tolisa w Bośni znalazł w pobliżu rzeki Sava zestaw sztabek, które zostały wyprodukowane w epoce żelaza i pozostawały ukryte pod wodą przez ponad 2000 lat. Według ekspertów jest to największe znalezisko tego typu w historii kraju i może rzucić światło na losy okolicznych społeczności na początku naszej ery.

Odkrycie obejmuje wlewki dwupiramidalne, czyli pręty, płyty lub bloki metalu, które zazwyczaj były przeznaczone do transportu i dalszej obróbki, gdzie kowale przetapiali je na inne elementy, od narzędzi po broń. Na podstawie kształtu i subtelnych szczegółów można określić, w jakim okresie zostały wykute. Te ostatnie pochodzą z okresu przejściowego między epoką lateńską (450 r. p.n.e.) a okresem rzymskim i datowane są na I lub II wiek p.n.e.

Zespół archeologów podwodnych z Muzeum Tolisa w Bośni wydobył z dna rzeki Sava metalowe sztabki z epoki żelaza (Źródło: Muzej Franjevačkog samostana Tolisa Vrata Bosne).

Europa jest skarbnicą zabytków i pozostałości wielkich cywilizacji, takich jak grecka i rzymska. Istnieją jednak również ślady innych, mniejszych społeczności, które również odcisnęły swoje piętno na kontynencie. W przeciwieństwie do Włoch, Francji czy Hiszpanii, gdzie ruiny są widoczne i od czasu do czasu odkopywane są tysiącletnie skarby, w Bośni nie jest to powszechne. Jednak dzięki wytrwałości archeologów z Muzeum Tolisaodkryto różne artefakty z minionych stuleci.

Po odnalezieniu dzieła literackiego, które zaginęło ponad 100 lat temu, eksperci z muzeum wyruszyli na wyprawę w pobliże rzeki Sava, aby wydobyć przedmioty, które na początku sierpnia zostały zauważone przez amatora.

Według informacji przekazanych przez władze muzeum, znalezisko bosniackich sztabek jest najważniejszym tego typu odkryciem, ponieważ „w Chorwacji zachowała się tylko jedna sztabka, a w Słowenii dwie lub trzy. Większe ilości znaleziono we Francji, Niemczech, na Węgrzech i w Rumunii”.

Wszystko zaczęło się od Pedro Matkića, pasjonata historii Posaviny – dorzecza rzeki obejmującego część Chorwacji, Bośni i Serbii – który w zeszłym roku przypadkowo zauważył coś niezwykłego w mętnych wodach Sawy. Nie rozumiejąc, co to może być, zrobił kilka zdjęć, które następnie przesłał dyrektorowi Muzeum Miejskiego w Vinkovci, Hrvoje Vulićowi. „To on rozpoznał, że jest to coś naprawdę wyjątkowego” – poinformowano. Skontaktowano go z kilkoma archeologami podwodnymi i kiedy poziom rzeki opadł na tyle, aby można było spokojnie nurkować, przeprowadzono poszukiwania.

Sztabki pozostawały pod wodą przez prawie 2000 lat. Teraz eksperci będą poszukiwać kopalni, w której zostały wyprodukowane (Źródło: Muzej Franjevačkog samostana Tolisa Vrata Bosne)

Instytucja poinformowała: „Najpierw udokumentowano powierzchnię, umieszczono stałe punkty odniesienia, a następnie sfotografowano teren do fotogrametrii, dzięki której zostanie następnie uzyskano model 3D i plan miejsca. Następnie przedmioty zostały ponumerowane i wydobyte na powierzchnię, umieszczone w plastikowych pojemnikach z wodą destylowaną, gdzie pozostaną do momentu konserwacji i dalszej obróbki”.

Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie analizy chemicznej sztabek, która ma pozwolić na określenie kopalni, z której pochodzi metal, a także potwierdzenie szlaków handlowych łączących Posavinę po stronie bośniackiej z Europą Środkową przed naszą erą.

Ilość sztabek żelaza przewyższa ilość występującą w innych krajach Europy, co pozwala przypuszczać, że znalezisko to jest jedyne tego rodzaju na kontynencie (źródło: Muzej Franjevačkog samostana Tolisa Vrata Bosne).

Inną interesującą informacją, która może wynikać z tych badań, jest to, że region Bałkanów mógł odgrywać dominującą rolę w handlu z resztą Europy, Bliskim Wschodem i Afryką Północną, co do tej pory było pomijane. Główna hipoteza wynika z bogactwa zasobów naturalnych tego regionu.

W ten sposób naukowcy zajmujący się badaniem metalowych prętów otworzyli możliwość dołączenia do badań innych ekspertów z Niemiec, Francji i Austrii, ponieważ jest to kosztowne przedsięwzięcie, wymagające specjalistycznych materiałów, aby pogłębić podstawową wiedzę, np. na temat pochodzenia użytego żelaza.